Mensen die geen paarden hebben denken bij de herfst en winter misschien aan knusse dingen als warme chocolademelk bij de open haard, lekker binnen. Mensen die wel paarden hebben, weten dat koud weer betekent dat de paarden vaker op stal staan en dat dat nadelen heeft voor hun gezondheid.

Zo ademt een paard 50 procent meer irriterende stoffen in dan als het buiten staat. Inadembare deeltjes zijn de belangrijkste oorzaak van paardenastma en verwante aandoeningen waar meer dan 80 procent van de actieve sportpaarden aan lijdt, vaak zonder duidelijke symptomen.

Ook dehydratie en de koliek door verstopping die daarmee samenhangt, zijn samen met stalondeugden door verveling nog een reden dat het binnen helemaal niet zo fijn is voor paarden.

Laten we het eerst over gezonde luchtwegen hebben. “Sommige paarden hebben een genetische aanleg voor paardenastma, maar over het algemeen is het een ziekte die door omgevingsfactoren wordt veroorzaakt”, aldus sportpaardenarts Emmanuelle Van Erck-Westergren, DVM, PhD, ECEIM. “Huisvesting, stress door training en concoursen die het afweersysteem kan verzwakken, contact met andere paarden, allemaal risicofactoren voor paardenastma.”

Het goede nieuws is dat de huisvesting, of omgeving, iets is dat paardenbezitters kunnen beheersen, of tenminste aanzienlijk verbeteren door deze risicofactoren te verminderen.

"Sick Building?"

“Stof” is de onschuldig klinkende omschrijving van de hoofdoorzaak voor astma. Er is zichtbaar stof, maar ook stof dat je niet kunt zien: kleiner dan 5 micron en onzichtbaar zonder microscoop. De natuurlijke afweermechanismen van het paard zijn meestal goed in staat om grotere deeltjes tegen te houden. Het zijn juist de onzichtbare deeltjes die het grootste gevaar vormen, omdat ze de afweer weten te omzeilen en kleine beetjes schimmel, bacteriën of andere allergenen en irriterende stoffen in de longen brengen.

Helaas heeft zelfs de meest zorgvuldig onderhouden stal massa’s microscopische irriterende deeltjes, meestal afkomstig van het ruwvoer. Dat is zelfs het geval bij hooi met een hoge voedingswaarde dat er schoon uitziet en fris ruikt.

Daarom gaat dr. van Erck-Westergren altijd thuis kijken bij haar patiënten, waarvan er veel naar haar worden doorverwezen nadat traditionele behandelingen de luchtwegaandoening niet konden verhelpen.

“Ik kijk naar het paard en naar de omgeving,” aldus de partner in dierenkliniek Equine Sports Medicine Practice in Waterloo, België. “We meten de hoeveelheid stof in de lucht en nemen monsters van de verontreinigende stoffen. Sommige zijn eenvoudig te vinden. Zie je iemand zien vegen die het stof uit het gangpad zo de box van het paard in bezemt? Zitten er schimmelplekken op de wanden of het plafond?”

Of zie je datgene waar dr. Van Erck-Westergren en veel van haar collega’s de grootste hekel aan hebben: bladblazers in het gangpad die het stof op doen waaien tot in de neus van het paard?

“Er bestaat iets in de menselijke geneeskunde dat Sick Building Syndrome heet en dat kan ook het probleem zijn bij paarden,” gaat ze verder. “Ze hoesten of snotteren misschien niet, maar ze voelen zich duidelijk niet lekker. Dat kan vaak worden gekoppeld aan de hoeveelheid verontreinigende stoffen die in het gebouw groeien.

Paarden zijn gemaakt om buiten te leven, maar veel paarden staan 23 uur per dag op stal. En binnen worden ze blootgesteld aan 50 keer zoveel inadembare irriterende stoffen! En zelfs al staan ze altijd buiten, als ze verontreinigd hooi krijgen blijft het probleem voortduren.”

Voorzorgsmaatregelen

“Beoordeel en verbeter de omgeving van uw paard,” raadt dr. van Erck-Westergren aan. Ze heeft deze vier tips voor paardenbezitters:

 1. Controleer of er voldoende ventilatie in de stal is. Dit betekent dat de lucht circuleert en steeds wordt vernieuwd. Als de lucht niet wordt ververst, bouwt vocht op wat de groei van verontreinigingen bevordert. Aan de aanwezigheid spinnenwebben kun je herkennen dat er niet genoeg ventilatie is, omdat spinnen geen web maken als ergens een briesje is.

 2. Zorg voor minder stof: het fijne stof dat kan worden ingeademd, waarna het blijft zitten in de luchtwegen en diep in de longen.

 3. Controleer alle wanden op tekenen van schimmel. Bekijk vooral die muren waarnaast hooi ligt opgeslagen.

 4. Controleer de vloermatten, en dan vooral wat er tussen en onder groeit. De ophoping van urine kan het er heel gevaarlijk en smerig maken. Dat is walgelijk voor mensen en paarden. Stallen hoeven niet steriel te zijn, maar ze moeten wel schoon zijn.

Hooi & bodembedekking

Twee alomtegenwoordige elementen in stallen, namelijk ruwvoer en bodembedekking, vormen de belangrijkste oorzaken van alle vormen van paardenastma, van mild en behandelbaar tot ernstige astma die alleen kan worden beheerd, niet genezen.

Dr. Westergren geeft al haar klanten het “dringende advies” om een Haygain Hooistomer te gebruiken, omdat deze een vermindering van 99% bereikt van de fijne inadembare deeltjes en omdat het schimmels, bacteriën en gisten in het hooi doodt. Vele wetenschappelijke onderzoeken wijzen de voordelen uit van het doden van de schimmel die irritatie en ontstekingen veroorzaakt in de luchtwegen.

“Als we het hebben over preventieve geneeskunde, dan is het op hoge temperatuur stomen van hooi iets wat in de loop van de tijd voor zichzelf spreekt,” gaat ze verder. “Daarom zie je ook vrijwel nooit een tweedehands Haygain Hooistomer te koop. Als paardenbezitters eenmaal beginnen met het voeren van gestoomd hooi, willen ze niet meer terug.”

Als het gaat om bodembedekking is de belangrijkste eigenschap dat de vloer kan worden gedesinfecteerd. ComfortStall gesealde orthopedische stalvloeren zijn een ideale optie. Door het ingebouwde matras is het zo zacht en comfortabel dat alleen bodembedekking nodig is om de urine te absorberen. En minder bodembedekking betekent dus ook minder stof om in te ademen.

Houtkrullen zijn een goede optie omdat ze terpeen bevatten, een natuurlijk ontsmettingsmiddel. Papiersnippers zijn een schonere optie. Stro kan echter de groei van bacteriën en schimmels versterken.

Hydratatie

Hoewel men hydratatie vaak verbindt met warm weer, is het net zo belangrijk als het koud is. Koliek is het meest voorkomende niet-besmettelijke gezondheidsgevaar voor paarden. In de winter is koliek door verstopping het meest algemeen.

Vaak wordt dit veroorzaakt door het drinken van te weinig water, en dat komt het meest voor als het koud is, omdat paarden dan minder drinken. Aan de Universiteit van Pennsylvania werd een onderzoek uitgevoerd waaruit bleek dat paarden meer water dronken als dat werd opgewarmd tot 19°C, maar alleen als dat warme water de enige beschikbare bron was. Als er ook koud water was, dronken de paarden daar liever van, maar dan dronken ze totaal wel minder water. Ideaal was dus een enkele bron van verwarmd water.

Een ander belangrijk resultaat uit het onderzoek was dat paarden het merendeel van hun water binnen drie uur na het eten dronken. Het is dus van groot belang om in die periode voldoende water beschikbaar te stellen. Een gemiddeld paard van 550 kilo drinkt 26-38 liter water per dag. Dit is natuurlijk afhankelijk van hoe actief het paard is, dus het is handig als u weet hoeveel liter voor uw paard normaal is. Als een paard op stal staat, eet het meestal meer ruwvoer en om dit te verteren is meer water nodig.

Zoutblokken en elektrolyten kunnen bij veel paarden helpen om dorst op te wekken. Hooi dat is gestoomd met Haygain helpt ook, omdat tijdens het op hoge temperatuur stomen het watergehalte wel drie keer hoger wordt.

Stalondeugden en gewichtstoename

Dag en nacht op stal staan is ontzettend saai. Eten is een goeie manier om je niet te vervelen, maar onbeperkt eten kan leiden tot gewichtstoename. De spijsvertering van een paard is gemaakt om te grazen, en dus om vrijwel de hele dag steeds kleine beetjes te eten. Daar lijkt het leven op stal, waar twee of drie keer per dag wordt gevoerd, natuurlijk helemaal niet op.

Hooinetten zijn een populaire manier om te zorgen dat paarden langer over hun ruwvoer doen, maar het paard raakt er vaak gefrustreerd door. En bij een boos paard blijft een hooinet meestal niet lang heel. Bovendien hangen hooinetten aan de muur, waardoor een paard eet met hoofd en hals in een onnatuurlijke houding.

Bij het ontwikkelen van de Forager Slowfeeder heeft Haygain met al deze zaken rekening gehouden. Door de robuuste ton kan het paard eten met het hoofd in de natuurlijke, lage positie waardoor deeltjes makkelijker uit de bovenste luchtwegen kunnen weglopen en de natuurlijke interactie tussen botten en spieren in rug, hals en kaak behouden blijft.

Het regulerende voerrooster is stevig over het hooi bevestigd. Er zitten openingen in waardoor het paard kleine hapjes ruwvoer kan trekken, precies alsof het graast. Het rooster zit vast aan een ring aan de buitenkant van de ton zodat het rooster naar beneden zakt terwijl het paard langzaam en tevreden zijn maaltje verorbert. Omdat langer wordt gekauwd, wordt meer speeksel geproduceerd. Dit beschermt de voering van de maag tegen natuurlijke zuren, wat de kans op maagzweren verkleint. Langer eten betekent minder tijd om je te vervelen en dus minder stalondeugden zoals schrapen, weven en kribbebijten.

Alleen of, idealiter, samen, zorgen de gezondheidsoplossingen van Haygain - Hooistomers, de Forager Slowfeeder en ComfortStall - voor blije, gezonde paarden. Ongeacht het weer, ongeacht of ze binnen of buiten staan.

Artikel geleverd door Haygain. Zie www.Haygain.nl voor meer informatie.